ขึ้นชื่อว่าบอระเพ็ด หลายคนคงจะร้องยี้ เพราะนึกถึงความขมปี๋จนน้ำตาไหลของมัน ผู้เขียนจำได้ว่า ตอนเด็กๆ ชอบอมนิ้วมาก จนพ่อต้องเอาบอระเพ็ดมาแอบทานิ้วตอนนอน ซึ่งก็ทำให้ผู้เขียนเลิกเป็นเด็กอมนิ้วได้ในที่สุด

ไม่น่าเชื่อว่าบอระเพ็ดที่มีพระคุณกับผู้เขียนในวันนั้น จะกลับชาติเป็นของอร่อยประจำท้องถิ่น สมุทรสงคราม!!!

อ๊ะ! อ๊ะ! อย่านึกว่าภูมิปัญญาชาวบ้านวันนี้จะเป็นเรื่องไสยศาสตร์ เพราะบอระเพ็ดกลับชาติ หมายถึงกลับจากขมเป็นหวานต่างหากล่ะครับ

คุณลุงสมทรง แสงตะวัน ปราชญ์ชาวบ้าน แห่ง “ศูนย์การเรียนรู้ มหาวิชชาลัยภูมิปัญญาท้องถิ่น จังหวัดสมุทรสงคราม” ต.บางพรหม อ.บางคนที เล่าให้ฟังว่า ภูมิปัญญาผลไม้กลับชาติ เริ่มมาจากการที่ศูนย์ พยายามคิดหาวิธีแปรรูปพืชผักที่ไร้ค่าเพราะรสชาติไม่อร่อย เช่น บอระเพ็ด มะระขี้นก มะละกอ มะนาว ตะลิงปลิง มาทำให้มีรสชาติหวานหอม อร่อย ด้วยภูมิปัญญาดั้งเดิมของชุมชนที่ทำน้ำตาลมะพร้าวอยู่แล้ว

“อย่างบอระเพ็ดที่ขึ้นเป็นวัชพืช แทนที่เราจะตัดทิ้ง นำมาแปรรูปซะ กลายเป็นขายได้กิโลละ 600” คุณลุงบอก


เมื่อได้ลองชิม ผู้เขียนก็ไม่แปลกใจเลยว่าทำไมเรียกว่า “กลับชาติ” เพราะมันหวานหอม จนไม่อยากจะเชื่อว่าก่อนหน้านี้ มันเคยขมมาก่อน

...เรียกว่าเปลี่ยนจากหน้ามือ เป็นหลังมือทีเดียว

นอกจากนี้ คุณลุงสมทรงยังบอกด้วยว่า แนวคิดของทางศูนย์การเรียนรู้แห่งนี้ เน้นการถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตรประจำชุมชน ที่มีรูปแบบกิจกรรมในการพึ่งตนองอย่างสมดุลตามบริบทและวิถีชีวิตของชุมชน การทำผลไม้กลับชาตินี้ ก็เหมือนการทำภูมิปัญญาต้นแบบ ให้คนในชุมชนได้เรียนรู้ และสามารถนำไปต่อยอดดัดแปลง หรือลองหาของไร้ค่าอื่นๆ ในชุมชนมาลองแปรรูปก็ได้ ตามที่คุณลุงบอกไว้ว่า...

“สร้างคุณค่า แล้วมูลค่าจะตามมาเอง”

…หวาน เอ้ย! คมบาดใจจริงๆ